به بهانه ولادت عقلیه بنی هاشم، با حجت‌الاسلام دکتر حمیدرضا مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

دفاع از امامت و ولایت وجه تشابه حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س)

حجت‌الاسلام مطهری با بیان اینکه حضرت زینب(س) جلوه‌ای از شخصیت مادرشان حضرت فاطمه زهرا(س) است، می‌گوید: مهمترین وجه تشابه بین این دو بزرگوار را می‌توان دفاع از امامت و ولایت ذکر کرد. گفتار، منش و کردار حضرت زینب کبری(س) مطابق با درسی است که از مادر بزرگوارشان حضرت زهرا(س) گرفتند. همچنان که حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر(ص) و در جریاناتی که حق امیرالمؤمنین غصب شد به دفاع از امام خود، دفاع از حق حاکمیت و رهبری و ولایت جامعه اسلامی و نه دفاع از همسر و خانواده پرداخت. حقی که به امیرالمؤمنین(ع) از جانب پیامبر(ص) و از طرف خداوند واگذار شده بود و متاسفانه این حق غصب شد.

او اضافه می‌کند: پس از آن مشاهده می‌کنیم حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر(ص) همپا و همگام با امیرالمؤمنین علی(ع) برای استیفای حق امامت و ولایت غصب شده حرکت کرده و حتی فراتر از آن به مسجد مدینه رفتند و در حضور مسلمانان و خطبه قرایی را قرائت کردند. خطبه‌ای که یکی از میراث های ماندگار و جاودانه حضرت زهرا(س) در دفاع از امامت و ولایت است. همانند این وضعیت را در ارتباط با حضرت زینب(س) هم می‌بینیم که در جاهای مختلف به دفاع از امام زمان خودش مشغول شده و برمی‌خیزد.

این پژوهشگر تاریخ بیان می‌کند: حضرت زینب(س) در دفاع از امامت و ولایت همگام و همپای امام حسین(ع) از مدینه حرکت کرد و به کربلا آمد و در دفاع از امام حسین(ع) فرزندان خود را به میدان فرستاد. می‌دانیم که جهاد و جنگ بر زنان واجب نیست ولو اینکه وظایف بسیار سنگین‌تری بر عهده دارند ولی حضرت زینب(س) به گونه دیگری این وظیفه را انجام داد. ایشان فرزندان بزرگوارشان را در رکاب امام حسین(ع) به میدان فرستاد و دو فرزندشان در کربلا به شهادت رسید. بعد از شهادت امام حسین(ع) نیز برای دفاع از امام حسین(ع) هم همراهی با امام حسین(ع) از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا و بعد هم استمرار حرکت امام حسین(ع) از اقدامات دیگر عقیله بنی هاشم است.

جواب دندان شکن حضرت زینب(س) به ابن زیاد

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) به سخنان اثرگذار حضرت زینب(س) در مجلس ابن زیاد و دفاعی که از امام حسین(ع) و حرکت آن حضرت داشت نیز اشاره کرده و توضیح می‌دهد: نقل شده است که بعد از شهادت اباعبدالله(ع) لشکر ابن زیاد، حضرت زینب (س) و امام سجاد(ع) و دیگر اسرای اهل بیت(ع) را به کاخ ابن زیاد و نزد او بردند. ابن زیاد شروع به سخن گفتن کرد و به حضرت زینب(س) گفت عمل خدا با برادرت و اهل بیت او را چگونه دیدی؟ با این جمله می‌خواست عجز و ناتوانی حضرت زینب(س) را به رخ ایشان بکشد و این بانوی بزرگوار را به ناله و التماس وا دارد. اما حضرت زینب(س) با صلابت تمام بدون هیچ درد و رنجی در پاسخی دندان شکنانه فرمود مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا، من جز زیبایی چیزی ندیدم یعنی عمل خدا با ما اهل بیت زیباست. در همان مجلس ابن زیاد می‌خواست امام سجاد(ع) را به شهادت برساند که حضرت زینب(س) مانع شد. این اقدامات و سخنان در امتداد حرکت امام حسین(ع) و اقداماتی بود که برای تحقق اهداف قیام امام حسین(ع) انجام دادند.

او ادامه می‌دهد: بدون شک اگر قیام حسینی را احیاگر اسلام بدانیم که اینطور است، بدون تردید حضرت زینب(س) نقش بسیار مهمی در این جریان دارد. اگر خون امام حسین(ع) سبب آبیاری درخت تنومند اسلام شد بی‌تردید اقدامات حضرت زینب(س) در تحقق اهداف امام حسین(ع) نقش بی‌بدیلی داشت. اگر این اقدامات نبود شاید تحقق اهداف امام حسین(ع) به آن شکلی که مد نظر امام بود محقق نمی‌شد. نشانه آن را در مناطق مختلف می‌بینیم. سخنان حضرت زینب(س) در برابر سپاهیان دشمن در جاهای مختلف به جا و دقیق است.

دکتر مطهری اظهار می‌کند: حضرت زینب(س) روز یازدهم محرم وقتی که در گودال قتلگاه کنار بدن پاره پارۀ برادرش امام حسین (ع) آمد، به جای ناله و ضعف و با استواری و عظمت در برابر دشمن غدار و وحشی، آن بدن را با دست‌هایش اندکی بلند کرد و گفت: خدایا! این قربانی را از ما بپذیر. تعبیری که نشان دهنده نهایت فروتنی و سپاسگزاری حضرت زینب(س) در پیشگاه خدا است.

حضرت زینب(س) وارث کمال بلاغت، فصاحت و عصمت

این کارشناس تاریخ اسلام عنوان می‌کند: بضعه الرسول(ص) به جای گریه، زاری و شیون در عین غمناکی برای برادر و شهدای کربلا به رسیدگی و سرپرستی کاروان نیز توجه داشت زیرا در آن مقطع کوتاه امام سجاد(ع) نیز در بستر بیماری بود. سخنان حضرت زینب خطاب به پیامبر(ص) نیز که در برخی از مقاتل آمده و محتشم کاشانی به زیبایی آن را سروده و به تصویر کشیده واگویه های حضرت(س) و شکواییه او به محضر جد گرانقدرش رسول خدا(ص) است. این کشته فتاده به هامون حسین توست وین صید دست و پا زده در خون حسین توست...

او یادآور می‌شود: حضرت زینب(س) وقتی وارد کوفه شد به سرزنش کوفیان به دلیل شکستن عهد و پیمان پرداخت. آن حضرت اجازه تزویر نمی‌داد و نمی‌خواست فقر بصیرت اهل کوفه از یادها برود. به همین دلیل می‌فرمود «ای مردم کوفه شما بصیرتی ندارید و این واکنش‌ها لحظه‌ای و از روی ناچاری و نفاق است. کار شما مانند آن زنی است که رشته خود را پس از محکم بافتن، یکی یکی از هم می‌گسست و شما هم عهدها و سوگندهای خود را در میان خویش وسیله فریب و تقلب کرده‌اید».

او به ماجرای تحقیر یزید و معاویه توسط حضرت زینب(س) نیز اشاره کرده و می‌گوید: حضرت زینب(س) بعد از تحمل روزهای سخت دوران اسارت وارد شهر شام شدند و در مجلس جشنی که یزید ترتیب داده بود، یزید و بنی امیه را ابن طلقا خطاب کرد. در روز فتح مکه پیغمبر(ص) فرمود هر که در خانه ابوسفیان قرار بگیرد و خانه ایشان را محل امن قرار دهد انتم طلقا یعنی همه شما رها هستید و از همه شما گذشتم. حضرت زینب(س) به این داستان اشاره کرده و می‌گوید که شما فرزند کسانی هستید که آزاد شده جد ما هستید. و بعد می‌فرماید این عدل است که شما زنانتان و کنیزانتان را در پشت حجاب و پرده قرار دهید و در برابر، دختران رسول خدا را به اسارت بگیرید به این منزل و ان منزل ببرید؟ سخنانی که باعث حقارت یزید شد و سبب شد از کردار خود پشیمان شود.

حجت‌الاسلام مطهری در پایان بیان می‌کند: حضرت زینب(س) دختر حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) وارث کمال بلاغت، تمام فصاحت و نعمت عفت و عصمت است. اقداماتی که می‌توان گفت سرنی در نینوا می ماند اگر زینب نبود، کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود.